روش‌هایی برای بهبود زخم بستر
آسیب دیدن بافت های بدن همچون درم، ایپدریم، ماهیچه و پوست در اثر قرار گرفتن در فشار دراز مدت برای یک یا چند نقطه از بدن زخم بستر گفته می شود. به زبان ساده تر می توان گقت: خوابیدن به مدت طولانی در وضعیت ثابت، سائیدگی در صندلی یا بستر، استفاده از لگن بیمار نامناسب و یا کشیدگی با ملحفه می تواند به بخشی از پوست و بافت های بدن آسیب برساند.
زخم بستر چهار مرحله دارد که در مرحله اول و دوم زخم بستر با مراقبت از بیمار به صورت منظم در طی هفته ها یا ماه ها درمان پیدا می کند. اما در مرحله سوم و چهارم زخم بستر درمان در شرایط سخت و دشوارتری قرار می گیرد. قاعدتا زخم های بستر (زخم های فشاری) بخاطر گستردگی ابعاد با زیر نظر چند پزشک متخصص درمان شود.
- پزشک ارشد که برنامه درمانی برای زخم بستر تنظیم می کند.
- پرستارانی که در زمینه زخم بستر تحصیل یا تجربه دارند برای مراقبت و التیام زخم.
- مشاور یا مدد کار اجتماعی به دلیل طولانی بودن بیماری و فرایند درمان آن به شما کمک کند.
- پزشک فیزیوتراپ که به تحرک و حرکت شما کمک کند.
- متخصص تغذیه که رژیم غذایی روزانه جهت بهبود فرایند درمان را به شما پیشنهاد کند.
- متخصص ارتوپد ، متخصص اعصاب و یا جراح پلاستیک که در صورت نیاز در فرایند بهبود به شما کمک کند.
فشار نواحی مبتلا را کم کنید
در اولین اقدام درمان زخم بستر سعی کنید تواحی که فشار بروی آن و ایجاد زخم کرده است را کم و یا بردارید.
تشک و بالش مخصوص
از لوازم کمک بگیرید مانند تشک، تخت و بالش های مخصوص این لوازم برای نشستن یا خوابیدن در وضعیت مناسب به شما کمک خواهند کرد که فشار وارد شده بروی زخم را بردارید.
جابجا شدن
در صورت بروز زخم بستر باید به طور منظم در حالت های مختلف جابجا شوید. اگر از ویلچر استفاده می کنید وزن خود را در هر ۱۵ دقیقه یک بار به طرف دیگر صندلی بیندازید. از اطرافیان و پرستار سالمند بخواهید که در جابجا شدن شما در هر یک ساعت کمک کنند. اگر بروی تخت بستری هستید طی مدت ۲ ساعت یک بار جابجا شوید.
پانسمان زخم و پاکسازی آن
پانسمان کردن زخم به شما این اطمینان را خواهد داد که زخم ها به طور قابل قبولی مرطوب باشند. و در برابر عفونت زخم ها محافظت می کنند و باقی نواحی پوست را خشک نگه می دارند.
پاک سازی یکی از مهم ترین کار ها در ترمیم زخم ها است. با انجام این کار از عفونی شدن زخم ها جلوگیری می کنید هنگامی که پوست تحت تاثیر زخم شکافته نشده اند ( مرحله اول زخم ) آن را به آرامی با آب و صابون ملایم شستشو دهید و خشک کنید. زخم های باز را با محلول سالین یا سزک نمکی در هر بار تعویض پانسمان شستشو دهید.
برداشتن بافت آسیب‌دیده
برای درمان سریع تر زخم ها باید هرگونه بافت مرده، آسیب دیده و عفونی را جدا سازی و برداشت کرد که براساس نوع زخم و سرسختی آن روش های متعددی را دارد. برداشت بافت های آسیب دیده گاها با عمل جراحی امکان پذیر است. و در برخی موارد نیز بصورت مکانیکی و توسط دستگاه آب با فشار بالا و یا با پانسمان های مخصوص امکان پذیر است.
گاها زخم های کوچک تر و غیر عفونی برداشت و جداسازی بافت آسیب دیده را بصورت طبیعی انجام می دهند. که به بدن در راستای استفاده از آنزیم ها برای جداسازی بافت مرده جدا می کند. این روش همان طور که گفتیم برای زخم های کوچک و غیر عفونی است. و با اسفاده از پانسمان های مخصوص که زخم را تمیز و مرطوب نگه می دارند.
مکمل درمان زخم بستر
کنترل درد: رخم های بستر بسیار دردناک هستند داروهای ضد درد و التهاب، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند درد را کاهش دهند.
آنتی‌بیوتیک: برای زخم بستر عفونی که با کمک روش‌های دیگر رو به بهبود نمی‌روند، می‌توان از داروهای آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی استفاده کرد.
کنترل اسپاسم و گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات به دلیل ایجاد سایش و بریدگی میتوانند زخم بستر ایجاد کرده یا آنها را وخیم‌تر کنند.
درمان با فشار منفی: در این روش درمانی از یک دستگاه مکنده برای پاکسازی زخم استفاده می‌شود. این روش در درمان برخی از زخم‌های فشاری موثر است و به درمان آنها کمک می‌کند.
زخم بستر در چه محل هایی بیشتر دیده می‌شود؟
فشار معمولا باعث ایجاد زخم بستر در قسمت‌هایی از بدن می‌شود که فاقد ماهیچه یا چربی هستند. به همین جهت، نواحی زیر بیشتر از سایر نقاط بدن مستعد ایجاد زخم بستر هستند:
- مچ پا
- آرنج
- پاشنه
- باسن
- تیغه‌های شانه
- ستون فقرات
- استخوان دنبالچه
- انگشتان پا
آیا زخم بستر در منزل قابل درمان است؟
اولین خطوط درمانی این بیماری، در منزل انجام می‌شود. در واقع مواردی که در بخش قبلی به عنوان راه‌کارهای پیش‌گیرانه ذکر شده، از جمله مواردی است که اجازه می‌دهد جلوی رشد زخم را در همان مراحل اولیه گرفته و به نوعی درمان زخم بستر در منزل را ممکن کنید.
پیشگیری از ایجاد زخم بستر
شما می‌توانید با تغییر مکرر موقعیت بدن بیمار از استرس وارده بر روی پوست و در نهایت از ایجاد زخم بستر جلوگیری کنید. راهبردهای دیگر عبارتند از:
- مراقبت از پوست
- تغذیه مناسب
- مصرف زیاد مایعات
- ترک سیگار
- مدیریت استرس
- ورزش روزانه
توصیه‌های زیر برای تغییر موقعیت بدن بیمار روی تخت یا صندلی بسیار مفید هستند:
هر یک ساعت یک بار موقعیت بدن بیمار را تغییر دهید.
اگر بیمار قدرت کافی را دارد؛ از او بخواهید که با فشار دادن بازوها روی تخت یا ویلچر، نشیمنگاه خود را از روی صندلی یا تخت بلند کند.
کوسن یا تشکی را انتخاب کنید که فشار را کاهش دهد. از بالشتک یا تشک مخصوص برای کاهش فشار استفاده کنید. افرادی که روی ویلچر می‌نشینند بهتر است از کوسن‌های دونات استفاده کنند. این نوع کوسن می‌تواند فشار را روی بافت اطراف متمرکز کند.
پوست بیمار را تمیز و خشک نگه دارید و آن را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید و خشک کنید. این روتین پوستی را به طور منظم انجام دهید تا پوست در معرض رطوبت، ادرار و مدفوع قرار نگیرد.
برای محافظت از پوست در برابر ادرار و مدفوع از کرم‌های ضد رطوبت استفاده کنید. در صورت نیاز به طور مکرر ملحفه و لباس بیمار را عوض کنید. مراقب دکمه‌های لباس و چین و چروک‌های روی ملحفه باشید که پوست را تحریک نکند.
روزانه پوست را بررسی کنید و علائم هشداردهنده را جدی بگیرید.